ارزیابی اثر تغییر اقلیم بر خشکسالی و پیش‌بینی رواناب حوضۀ رودخانۀ نکا طی دوره‌های آتی

مطالعات متعدد نشان داده‏اند تغییرات آب‌وهوایی تأثیرات شدیدی بر منابع آب موجود در سراسر جهان خواهد گذاشت. با توجه به تأثیر تغییرات آب‌وهوایی بر وقوع خشکسالی‏ها و جریان رودخانه، ضروری است که وقوع خشکسالی و وضعیت منابع آب در شرایط تغییر اقلیم بررسی شود. در پژوهش حاضر به بررسی اثر تغییر اقلیم بر شاخص خشکسالی SPI و رواناب حوضۀ رودخانۀ نکا در استان مازندران پرداخته شد. به این منظور، از داده‏های ایستگاه‏های هواشناسی بارکلا، پجیم، سفیدچاه، گلورد و تیرتاش استفاده شد. داده‏های تاریخی آبدهی رودخانۀ نکا نیز در محل سد گلورد از ایستگاه هیدرومتری گلورد به دست آمد. سپس، پارامترهای اقلیمی دما و بارش طی دورۀ آتی 2019ـ 2081، تحت سه سناریوی اقلیمی RCP2.6، RCP4.5 و RCP8.5 برای حوضۀ رودخانۀ نکا شبیه‏سازی شد. برای تعیین مقادیر میانگین پارامترهای اقلیمی بارش و دما، از روش خطوط هم‌باران و برای شبیه‏سازی رواناب از مدل IHACRES استفاده شد. نتایج نشان داد وقایع خشکسالی طی دوره‏های آتی در هر سه سناریوی اقلیمی نسبت به دورۀ پایه افزایش یافته و دوره‏های مرطوب و نرمال نسبت به دورۀ پایه کاهش خواهد یافت. براساس یافته‏ها، طی دوره‏های آتی میانگین آورد سالانۀ رودخانۀ نکا تحت سناریوهای RCP2.6، RCP4.5 و RCP8.5 بین 15 تا 43 درصد کاهش می‏یابد. بنابراین، میانگین آورد سالانۀ رودخانۀ نکا در محل سد گلورد از 95 میلیون مترمکعب طی سال‏های 1992ـ 2014، به ۵4 تا 81 میلیون مترمکعب کاهش خواهد یافت. بر این اساس، باید با برنامه‏ریزی دقیق‏تر ضمن کاهش آثار منفی دوره‏های خشکسالی و کاهش جریان رودخانۀ نکا، از تنش‏های اجتماعی، زیست‌محیطی، اقتصادی و فرهنگی جلوگیری شود.